verwachting
expectation
verwachting [vər’wɑxtɪŋ] (noun)
Uit het Latijn exspectatio: anticipatie, verlangen, nieuwsgierigheid, opwachting. In het theater wachten, hopen we op iets wat positief, nieuw of betekenisvol is en rekenen we erop dat dit hoe dan ook gaat gebeuren.
Verwachten betekent het opschorten van actie. Eenmaal in het theater, nemen we zelden zélf initiatief. In tegendeel: w e willen met rust gelaten (uitzonderingen daargelaten). Spectare is kijken, niet handelen, praten. De speculator is degene die speculeert, observeert, contempleert over verschijningen, kwaliteiten (species).
We komen uiteraard niet om iets te zien wat volledig voorspelbaar is. Het is de afwijking van onze verwachtingshorizon, zoals Hans-Robert Jauss aangeeft, die onze theaterervaring waardevol maakt. Volgens hem wordt het artistieke karakter van een werk bepaald door de reactie van het publiek en dit correspondeert met de esthetische distantie tussen de verwachtingshorizon en het concrete werk.[1]
‘Exspectatio’ omvat het woord spektakel: een ‘visueel opvallende voorstelling’, ‘luid’ of zelfs ‘opdringerig’. Spektakel verwees in het verleden naar ‘een voorstelling’, ‘een dom persoon’, ‘herrie, lawaai’ en ten slotte naar ‘een lawaaierige voorstelling’[2]. Niet noodzakelijkerwijs naar een groot kunstwerk dus. Sterker nog, we hebben de neiging om met enig dedain over spektakels te spreken. Het doet ons denken aan middeleeuwse optochten, koninginnedag, de kermis, populair vermaak. Het is niet iets wat we direct in het theater willen zien. Of wel? Postdramatisch theater vermengt lage en hoge kunsten, maar, zoals Lehmann aangeeft, met de intentie te deconstrueren en afstand te nemen van theater als formatie van illusies.[3]
Bij het vaststellen van wat een goed kunstwerk is en welke esthetische criteria we hanteren, draait het niet alleen om wat we zien, maar ook om hoe zich dit verhoudt tot wat we verwachten. Hoe spectaculair moet een kunstwerk zijn?
[1]Hans Robert Jauss (1982), Toward an Aesthetic of Reception, Menneapolis: U of Mennesota.
[2]Van Dale Woordenboek Engels Nederlands.
[3]Lehmann, Hans-Thies (2010), Postdramatic Theatre, Londen and New York: Routledge.
Geschreven en vertaald door : Joke Holwerda
expectation
verwachting
From Latin exspectatio: anticipation, awaiting, desire, curiosity. In theatre we are waiting, hoping for something positive, new or meaningful, knowing that this ‘something’ is going to occur somehow.
It also means ‘to defer action’. Once we’re seated, we are not planning on taking an active role. On the contrary, we want to be left in peace (exceptions left aside). Spectare is looking at, not acting or talking. The speculator is the one who speculates, but also observes, contemplates appearances, qualities (species).
But of course, we are not waiting passively for something known. It is the deviation of our ‘horizon of expectations’ as Hans-Robert Jauss stated, that makes our theatre experience worthwile. The ‘artistic character’ of a work is determined by the audience’s reaction and this corresponds to the aesthetic distance between a given horizon of expectations and the appearance of a new work.[1]
Expectation comprises the word spectacle: ‘a visually striking performance or display’, ‘loud’ or ‘obtrusive’. Spectacle referred in past centuries to ‘a performance,’ ‘a stupid person,’ ‘racket, noise,’ and finally, ‘a noisy performance’. It did not necessarily refer to a grand piece of art. We tend to speak condenscendingly about ‘spectacle.'[2] It reminds us of pageants, circus acts, and popular entertainment. It is not something we want to see in theater. Or do we? Postdramatic theatre mixes ‘low’ and ‘high art,’ but as Hans-Theis Lehmann indicates, it does so with the intention to deconstruct and to distance itself from theater as the formation of illusion.[3]
Defining an artwork or the aesthetic criteria of an artwork is not only about what we see, but also about how what we see relates to what we expect. How spectacular should the artwork be?
[1] Hans Robert Jauss (1982), Toward an Aesthetic of Reception, Menneapolis: U of Mennesota.
[2] Van Dale Woordenboek Engels Nederlands.
[3] Lehmann, Hans-Thies (2010), Postdramatic Theatre, Londen and New York: Routledge.
Author and translator: Joke Holwerda