ανοσία[4]
immunity
[Σ.Μ: Το κείμενο που ακολουθεί αποσκοπεί στην ερμηνεία της αγγλικής λέξης immunity που ετυμολογικά προέρχεται από:
2.Την πρόθεση Im- που δηλώνει παραμονή σε χώρο και -munire που σημαίνει φρούριο, οχυρό.[5]]
Είναι η ιδεολογική ραχοκοκκαλιά της νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής κοινωνίας, μιας κοινωνίας που παρ´ όλα αυτά φαίνεται να επιμένει ότι οι ιδεολογίες έχουν ξεπεραστεί. Μία από τις πιο σημαντικές ερευνήτριες της “ανοσίας” η Isabell Lorey, διαχωρίζει στο “Λευκότητα και ανοσία” δύο είδη ανοσίας: την νομική και την βιοπολιτική.
Η νομική ανοσία βασίζεται στην αποφυγή κάθε δημοσίου καθήκοντος, το munus, σύμφωνα με τον Ιταλό φιλόσοφο Roberto Esposito. Το munus αναφέρεται κατ´ αρχήν σε καθήκοντα και αρμοδιότητες που επιμοιράζονται σε όλους τους πολίτες μιας κοινωνίας. Η ανοσία αναφέρεται σε εκείνους τους πολίτες που δεν συμμετέχουν στην κοινωνικοποίηση του δημοσίου καθήκοντος. Όπως τονίζει ο Esposito, αυτοί οι πολίτες αναπτύσσουν μία παρασιτική σχέση με την υπόλοιπη κοινωνία αφού μπορούν να ζήσουν μόνο μέσα της και εις βάρος της.
Η βιοπολιτική έννοια της ανοσίας βασίζεται στην ιατρική πρακτική της ανοσιοποίησης που παρατηρήθηκε στην Ευρώπη κιόλας από τον 18ο αιώνα. Αυτή η πρακτική συνίσταται στην σκόπιμη επιμόλυνση του σώματος με μικρή δόση μιας συγκεκριμμένης ασθένειας για να προκαλέσει στον οργανισμό την δημιουργία αντισωμάτων που θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν αυτόνομα μία πολύ περισσότερο επικίνδυνη ασθένεια, που αλλιώς θα μπορούσε να έχει μοιραίες συνέπειες. Όχι μόνον για την Lorey αλλά και για τον Foucault και τον Esposito, η ανοσία χαρακτηρίζει την αρχή αυτού που ορίζεται ως αστική καπιταλιστική διαχείρηση, δηλ. βιοπολιτική. Όπως υποστηρίζει η Lorey, σε αντίθεση με την νομική έννοια της ανοσίας που βασίζεται στον αποκλεισμό, η βιοπολιτική έννοια βασίζεται στην ιδέα της εισαγωγής από κάτι (κακό) στην κοινωνία, σε μικρές δόσεις, έτσι ώστε στην συνέχεια να θεωρηθεί ακίνδυνο, κανονικό.
Στην περίπτωση της νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής κοινωνίας το κύριο
εργαλείο της ανοσίας είναι η επισφάλεια. Η επισφάλεια μπορεί να έχει (συγχρόνως) πολλές μορφές, όπως οικονομική ανασφάλεια, ανεργία, υποαπασχόληση, χρεωκοπία, χωροταξική και χρονική ευελιξία. Στον πυρήνα της επισφάλειας βρίσκεται η δημιουργία ενός υπαρξιακού φόβου, που ο νεοφιλελευθερισμός τον χρησιμοποιεί ως μέσον για να αυξήσει την παραγωγικότητα.[6] Η Αna Vujanovic προτείνει την δημιουργία των ” κοινοτήτων” των επισφαλών ως μέτρο κατ´ αρχήν της αποκάλυψης και μετά της απόρριψης αυτής της ιδεολογίας.
[4] Το κείμενο βασίζεται στη διάλεξη της Ana Vujanović με τίτλο “Performing Ideology: Immunitas and Communitas in today’s neoliberal democratic society”, στο συνέδριο BER-AMS-BXL στο Άμστερνταμ, 05 – 08/09/2013: http://hetveemtheater.nl/en/agenda/special/ber-ams-bxl-2/2013/09/05/ (τελευταία επίσκεψη: 18/03/2014)
[5] Και οι δύο ετοιμολογίες προέρχονται από το κείμενο της Isabell Lorey: “Weißsein und Immunisierung“ στην ιστιοσελίδα http://translate.eipcp.net/strands/03/lorey-strands01de
[6] Για τον τρόπο σωματικής λειτουργίας αυτού του φόβου και την διαχείρησή του από την κυβέρνηση του George W. Bush στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής βλέπε Brian Massumi: “Fear (the Spectrum Said)” in: Positions 13:1 (2005:Duke University Press)
Μετάφραση: Άννα Πουσκούρη – Reiche
immunity [1]
ανοσία
Etymology: 1. In [negation of, exemption from]- munus [civic duties]
The ideological backbone of the neo-liberal capitalistic society, a society, which seems to insist that it is post-ideological, nonetheless. One of main researchers on Immunity, Isabell Lorey, distinguishes in “Weißsein und Immuniserung” [“Whiteness and Immunization”] two figures of immunity: the juridical and the biopolitical.
Juridical immunity is based on the exemption from what it is that constitutes the social, the munus, according to Italian philosopher Roberto Esposito. The munus is primarily made up of civic duties, responsibilities shared by all citizens. The immune are those subjects not sharing in the commonality of the munus. As Esposito points out, the immune live in a parasitic relationship to the rest of society, since they can only live within society and at its costs.
Biopolitical immunity is based on the medical practice of immunization that first appeared in Europe as early as the 18th Century AD. The praxis consists in deliberately infecting the body with a weak dose of a specific disease, in order for the body to produce anti-bodies and be able to tackle autonomously the much more dangerous actual disease, which could have lethal consequences. Not only for Lorey, but also for Foucault and Esposito, Immunization marks the beginning of what is defined as the bourgeois capitalist governmentality, namely biopolitics. As Lorey points out, contrary to the juridical figure of immunity based on exclusion, biopolitical immunity is based on the idea of including something (bad) into society in small doses, in order to consequently rendered it harmless, normalized.
In the case of the neoliberal capitalist society the main tool for political immunization is precarization. The precarious can take many forms (simultaneously) such as – at best – financial instability and un(der)employment, indebtedness, spatiotemporal flexibility. At the core of precarization is the production of an existential fear, which in neoliberalism is used as a tool to increase productivity.[3] Ana Vujanovic in her talk proposes the emergence of the ‘communitates’ of the precarious as a way to first unmask and then challenge (and possibly overthrow) the ideology of the immune instead.
[1] Based on the Lecture of Ana Vujanović: “Performing Ideology: Immunitas and Communitas in today’s neoliberal democratic society”, which took place during the conference BER-AMS-BXL in Amsterdam 05 – 08/09/2013: http://hetveemtheater.nl/en/agenda/special/ber-ams-bxl-2/2013/09/05/ (last access: 18/03/14)
[2] For both etymologies see Isabell Lorey: “Weißsein und Immunisierung“ in http://translate.eipcp.net/strands/03/lorey-strands01de
[3] About the mode of mode of operation of this fear and its immediate bodily effects during the George W. Bush administration in the U.S., see Brian Massumi: “Fear (the Spectrum Said)” in: Positions 13:1 (2005:Duke University Press)